پیشنهاد می کنیم پیش از مطالعۀ این مقاله ، مقالۀ سن نماز کودکان چه زمانی است؟ را مطالعه فرمایید.
مقدمات :
چنانجه قبلا نیز اشاره شد ، ما می بایستی برای هر کودک یا نوجوان یا یک گروه و مجموعه از بچه ها یک استراتژی دعوت به نماز داشته باشیم. این استراتژی می بایستی مبتنی بر ۳ اصل باشد:
۱- شرایط متربی
۲- اهداف کلان و خُرد
۳- اصول و مبانی
۱- شرایط متربی:
سن بچه ها ، شرایط فرهنگی بچه ها ، شرایط فردی هر بچه ، شرایط خانوادگی آنها و … بخش هایی از شرایط متربی می باشند.
به عنوان مثال وقتی با یک بچه ۷ ساله مواجهیم ، یک استراتژی تا ۱۸ سالگی او باید اتخاذ نماییم. وقتی با یک بچه ۱۰ ساله مواجهیم یک استراتژی دیگر و به همین منوال…
وقتی در یک خانوادۀ مذهبی می خواهیم فعالیت داشته باشیم ، با وقتی که در یک محیط متفاوت حضور داریم ، طبیعتاً رویکرد دیگری بایستی داشته باشیم.
لذا آنچه در دبستان آیات به عنوان استراتژی دعوت به نماز طراحی گردیده است ، مبتنی به دانش آموزان اول تا ششم ابتدایی است که همگی از خانواده های مومن و علاقه مند به تربیت دینی برخاسته اند و خانواده های عموم دانش آموزان به لحاظ فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی در یک سطح متوسط رو به بالا قرار دارند.
۲- اهداف خرد دبستان آیات در دعوت دانش آموزان به نماز:
هدف اصلی از استراتژی دعوت به نماز مشخص است.
این هدف عبارت است از:
نماز خوان شدن دانش آموزان در مقطع ابتدایی و التزام عملی و انس دائیِ توأم با معرفت و شناخت به نماز .
اما موارد زیر را می توان از اهداف خرد این دعوت بر شمرد :
- دعوت همۀ انبیاء به دین خدا ، دعوتی آگاهانه و توأم با بصیرت و معرفت بوده است. لذا از اهداف اصلی ما در دعوت کودکان به نماز ، تفهیم عمیق مفاهیم پایه ای نماز مانند بندگی خدا ، عبادت ، دعا ، اطاعت و… است.
- چنانچه بارها در همین مقالات گفته شد ، عادت دادن بچه ها به نماز از اولویت های مهم و ضروری این سن می باشد. از اهداف مهم دبستان آیات در خصوص نماز ، عادت دادن بچه ها به نماز در همۀ حالات زندگی اعم از خانه و مدرسه می باشد.
- از اهداف دیگر برنامۀ نماز مدرسه آیات ، رشد دائمی بچه ها در زمینۀ نماز است. بدین معنا که برای هر گروه از پایه های دبستان یک ویژه برنامۀ نماز طراحی گردیده است که متناسب با آن ویژه برنامه متربی در هر مرحله ای که باشد رشد خواهد کرد.
۳- اصول و مبانی دعوت به نماز:
این اصول در واقع همان چارچوبهایی است که هر برنامه و استراتژی ای باید مبتنی بر آن باشد. به عنوان مثال به سه مورد اشاره نموده و شما را ارجاع می دهیم به صفحۀ اصول دعوت به نماز در همین سایت.
- هر برنامه ای در هر سنی و با هر شرایطی برای دانش آموزان برگزار می شود ، به هیچ وجه نبایستی برای هیچ دانش آموزی زدگی و ملالت بیاورد.
- در عین حالی که هر دانش آموز احساس می کند هیچ اجباری در دعوت او به نماز نیست ، لکن از سوی دیگر نماز را به عنوان برنامه جدی و اصلی خانواده و مدرسه تلقی نموده به طوری که باور داشته باشد نماز برنامۀ اصلی و جدی زندگی است.
- و….
سایر اصول ما در طراحی استراتژی نماز همان مواردی است که در مقالۀ اصول دعوت کودکان به نماز در همین سایت ذکر گردید.
اما استراتژی ما در دعوت به نماز چیست؟
استراتژی و اهداف مرحله به مرحله دبستان قرآنی آیات در موضوع نماز :
زنگ نماز کلاس چهارم تا ششم ابتدایی (دوره دوم ابتدایی) :
انتظار ما این آست که با برنامه های ۴ سال گذشته (از پیش تا سوم) ، بچه های دبستان آیات در بدو ورود به کلاس چهارم ، به صورت زیر تقسیم بندی شوند :
۱- لا اقل یک سوم از آنها هستند که به طور دائم و کامل نمازهای یومیه را می خوانند.
۲- حدود یک سوم نیز نه به طور کامل ولی بخشی از نمازهای یومیه را در منزل می خوانند.
۳- و کمتر از یک سوم نیز هستند که هنوز خود را ملزم به نمازهای یومیه ننموده اند.
اولین هدف کلان یا همان استراتژی ما در دوره دوم ابتدایی ، التزام بچه ها به نماز های یومیه است. تلاش ما آن است که نهایتاً تا پایان کلاس پهارم ابتدایی همۀ بچه ها پایبند به خواندن هر ۵ وعدده نماز روزانه خود باشند.
اما برنامه دبستان آیات در دوره دوم عبارت است از :
۱- نماز جماعت ظهر و عصر
از کلاس چهارم ، همۀ دانش آموزان در نمازجماعت شرکت می نمایند. نماز جماعت اکثر اوقات در نمازخانه مدرسه و ندرتاً بنا به امکان و اقتضاء و… در مسجد برگزار می گردد. طبعاً احکام اولیه نماز جماعت در ابتدای سال آموزش داده می شود.
۲- نماز با معرفت
چنانچه گفته شد نماز بدون معرفت و شناخت ، رشد چندانی برای بنده حاصل نخواهد کرد. بلکه همه افعال و سکنات دینی به شرط معرفت و شناخت است که راشد و تعالی دهندۀ انسان است. از برنامه های مهم زنگ نماز در دوره دوم ، تعمیق مفاهیم نماز می باشد.
- آموزش ترجمه نماز
- تفسیر سادۀ اجزاء و ارکان نماز
- بیان حکایات و داستانهایی از بندگی خداوند ، نماز ، دعا و مفاهیم مرتبط
- نمایش فیلم و مستند
- سخنرانی معلم زنگ نماز
- و…
بنا براین زنگ نماز دانش آموزان دورۀ دوم مانند کلاس درس شامل جزوه نویسی و چه بسی کتاب درسی نیز بشود.
۳- منبر دانش آموزی
هر دوانش آموز در طول سال تحصیلی ۲ منبر با موضوعات مرتبط به نماز اجرا خواهد نمود که اهداف و مقاصد آن تقریباً همان هایی است که در پایه دوم و سوم به آن اشاره شد. مهمترین تفاوت سخنرانی چهارم تا ششمی ها با دوم سومی ها ، زمان سخنرانی است که در اینجا از ۱۵ تا ۲۵ دقیقه است و ضمناً سخنرانان می توانند از ابزارهای سمعی بصری نیز جهت ارائۀ هر چه بهتر سخنرانی استفاده نمایند.
۴- دفتر نماز
همان طور که اشاره شد ، هر دانش آموز چهارم تا ششمی برای هر سال حدوداً یک دفتر صد برگ از مطالب زنگ نماز را یادداشت می نماید که بعداً در مراجعه به آنها بهره های فراوانی خواهد برد.
۵- مباحثه و پرسش و پاسخ
از دیگر برنامه های زنگ نماز ، مباحثه عمومی و یا پرسش و پاسخ می باشد. در این مباحثات ، موضوعاتی که بیشتر مورد سوال و مساله دانش آموزان است طرح گردیده و بنا به اقتضاء همه افراد نظرات خود را داده و نهایتاً یا به همان صورت مباحثه باقی می ماند یا توسط معلم نماز جمع بندی می گردد و یا به صورت پرسش و پاسخ ادامه می یابد.
۶- تفکر و اندیشه
بعضی از مباحث زنگ نماز نیاز به تفکر بیشتر در منزل دارد . به دانش آموزان به عنوان برنامۀ اندیشه در منزل وظایفی محول می شود و ایشان نیز متناسب با توان خود ، محصولات تفکری خود را مکتوب نموده و برای مباحثه و… به کلاس نماز می آورند.
۷- پرسش و پژوهش
از دیگر فعالیت های در منزل دانش آموزان دوره دوم ، بخش هایی است که نیاز به پژوهش بیشتر یا پرسش از بزرگترها دارد. در این صورت به عنوان برنامه منزل با خود برده و انجام خواهند داد.